Feyenoord Jaarverslagen 2006-2011: H2 Balans

2. Balans (na voorstel resultaatbestemming)

2.1 Balans

Een balans is een overzicht van de bezittingen, de schulden en het eigen vermogen van een onderneming of instelling op een bepaald moment. Dat kan betrekking hebben op een natuurlijk persoon of op een rechtspersoon [1]. De jaarrekening van Feyenoord Rotterdam N.V. geeft een overzicht van de bezittingen, de schulden en het eigen vermogen van de betaald voetbalorganisatie aan het eind van een voetbalseizoen, dat op 30 juni van het lopende boekjaar eindigt.

Anders gezegd: op een balans staan bezittingen (activa, de linkerzijde van de balans), in de vorm van geld, goederen, enz. en hoe die gefinancierd zijn (passiva, de rechterzijde van de balans): met eigen vermogen of met vreemd vermogen (leningen). Dus een balans is een momentopname van bezittingen en van de manier waarop deze zijn gefinancierd. Het verschil tussen de bezittingen en de schulden is het eigen vermogen. De term "balans" doelt op het evenwicht tussen enerzijds de bezittingen en anderzijds de schulden plus het eigen vermogen [1].

2.2 Activa

2.2.1 Inleiding

Activa is een term die gebruikt wordt in de bedrijfseconomische wereld om het geheel aan bezittingen van een onderneming aan te duiden. Binnen de term activa maakt men onderscheid tussen vaste activa en vlottende activa. In de balans staat zij tegenover de passiva van een onderneming [2].

2.2.2 Vaste activa

Onder vaste activa wordt verstaan de bezittingen van een bedrijf waarvan het daarvoor benodigde vermogen voor een periode langer dan een jaar is vastgelegd. Voorbeelden hiervan zijn de gebouwen, inventaris, de machines en installaties, en de transportmiddelen. Het zijn de bezittingen die een bedrijf gebruikt voor de bedrijfsvoering, niet om te verkopen [3].

In het jaarrekeningrecht onderscheidt men drie soorten vaste activa, die in de grondslagen van waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling uit de jaarrekening beschreven zijn:

·         Immateriële vaste activa zijn vaste activa die niet tastbaar zijn. Het betreft bezittingen die wel een rol spelen in het financiële proces, maar nooit in het fysieke bedrijfsproces. Immateriële activa kunnen alleen dan op de balans opgevoerd worden, wanneer zij een objectief bepaalbare waarde hebben. Over de waardering van immateriële activa zijn per soort verschillende afspraken vastgelegd. Uitgangspunt van de waardering is dat er een inschatting moet zijn van de nuttige gebruiksduur, de afschrijving per jaar is dan het waardeverlies over de totale tijd gedeeld door het aantal jaren nuttig gebruik [4]. Voorbeelden voor een betaald voetbalorganisatie zijn geactiveerde betaalde transfervergoedingssommen en tekengelden en goodwill.

·         Onder materiële vaste activa wordt verstaan de bezittingen van een bedrijf waarvan het daarvoor benodigde vermogen voor een periode langer dan een jaar is vastgelegd. Voorbeelden hiervan zijn grond en gebouwen, machines en installaties, transportmiddelen en computers. Het zijn de bezittingen die een bedrijf langdurig gebruikt voor de bedrijfsvoering, en waarvan zij het economisch eigendom bezit [5]. De materiële vaste activa worden gewaardeerd op basis van de verkrijgingprijs verminderd met lineair berekende afschrijvingen op basis van de economische levensduur. Een leaseauto is het economisch eigendom bezit van een leasemaatschappij en niet van een betaald voetbalorganisatie.

·         Financiële vaste activa is een deel van het actief van een onderneming. Het gaat in de eerste plaats om deelnemingen in het kapitaal van verbonden ondernemingen en lange-termijn voorschotten, in de vorm van liquide middelen of in de vorm van uitstel van betaling, aan zulke verbonden ondernemingen. Wat de financiële activa onderscheidt van de geldbeleggingen is dat bij financiële vaste activa de onderneming meestal inspraak heeft in het bestuur van de andere onderneming. Toch worden ook andere aandelen, die de onderneming om strategische redenen langdurig aanhoudt, onder de financiële vaste activa geboekt [6].

·         In bepaalde geconsolideerde jaarrekeningen van Feyenoord Rotterdam N.V. zijn de financiële gegevens van groepsmaatschappijen ‘Ghana Ltd’, Stichting “Stichting Het Feyenoord Legioen” en Feyenoord Talent Pool B.V. opgenomen in de jaarrekening [7, 8]. Gedurende het boekjaar 2009/2010 zijn de financiële gegevens van de vennootschappen van de Stichting “Stichting Het Feyenoord Legioen” en Feyenoord Talent Pool B.V. te verwaarlozen betekenis en zijn deze gegevens in overeenstemming met artikel 407 lid 1aBW 2 titel 9 niet in de consolidatie betrokken [7].

2.2.3 Vlottende activa

Vlottende activa zijn die bezittingen van een persoon, bedrijf of organisatie waarin het vermogen voor een periode korter dan een jaar is vastgelegd. Binnen een jaar dus moet een vlottend activa omgezet zijn/om te zetten zijn in geld. De waardering van de vlottende activa op de balans is tegen de productiekosten of tegen de aankoopkosten (liquide middelen en kasgelden hoeven natuurlijk niet omgezet te worden) [9].

In het jaarrekeningrecht onderscheidt men drie soorten vlottende activa, die in de grondslagen van waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling uit de jaarrekening beschreven zijn:

·         Onder voorraden wordt verstaan aangekochte goederen, goederen in bewerking of geproduceerde, afgewerkte producten. De voorraad handelsgoederen wordt gewaardeerd tegen verkrijgingprijs onder toepassing van de FIFO-methode (‘first in, first out’) of lagere marktwaarde [10]. De voorraad handelsgoederen kan betrekking hebben op de merchandisingactiviteiten.

·         Een vordering is, in informele zin, het aan een schuldenaar kenbaar maken, door een schuldeiser, van hetgeen er door die eiser van die schuldenaar wordt verwacht. Dat kan gaan over geld, of een bepaald doen of laten, maar in alle gevallen bedoelt men hiermee, dat er een verplichting wordt ingeroepen, tegen een ander [11]. In de boekhouding zijn debiteuren personen of een bedrijven die moeten betalen voor geleverde goederen of diensten [12]. Indien een speler wordt getransfereerd voor 30 juni van enig boekjaar is deze gewaardeerd op de opbrengstwaarde. De te factureren opbrengstwaarde wordt opgenomen onder de vorderingen [13].

·         In de economie en de bedrijfskunde verwijst de term liquide middelen naar de activa in de vorm van chartaal geld of giraal geld of andere beleggingen die op zeer korte termijn in geld kunnen worden omgezet [14]. Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden [15].

2.2.4 Activabalans

In de door Feyenoord Rotterdam N.V. uitgegeven persberichten over de jaarcijfers over het boekjaar 2005/2006 blijkt dat de activabalans niet overeenkomt met de balans uit het boekjaar 2006/2007 [17, 18]. Feyenoord Rotterdam N.V. heeft later een correctie op de balans uitgevoerd. In de persberichten heeft de club een openstaande betaling van de transfervergoedingssom (verkoop Dirk Kuyt) toegevoegd aan de post ‘Overige vorderingen’ [17]. De verkoop heeft na de balansdatum van 30 juni 2006 plaatsgevonden en de transfervergoedingssom is verwerkt in het boekjaar 2006/2007 [18].

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000
Activa
Vaste activa
Immateriele vaste activa
Vergoedingssommen  (Netto transferopbrengsten)	5.244		9.991		14.715		22.070		9.960		8.626
Goodwill	6.250		6.850		7.450		8.050		8.650		9.300
Jeugdopleiding Ghana	-		-		-		995		1.053		1.112
		11.494		16.841		22.165		31.115		19.663		19.038
Materiele vaste activa
Bedrijfsgebouwen en terreinen	-		-		-		179		95		152
Andere vaste bedrijfsmiddelen	902		1.139		1.415		1.077		740		846
		902		1.139		1.415		1.256		835		998
Financiële vaste activa		212		34		266		34		34		214
Totaal vaste activa		12.608		18.014		23.846		32.405		20.532		20.250
Vlottende activa
Voorraden		557		632		626		472		274		276
Vorderingen
Debiteuren	1.798		1.274		3.565		9.351		3.434		15.726
Overige vorderingen	3.647		1.796		922		2.358		3.216		2.209
Overlopende activa (Vooruitbetaalde bedragen; volgend boekjaar)	756		488		461		1.966		613		763
		6.201		3.558		4.948		13.675		7.263		18.698
Effecten		0		65		65		65		65		65
Liquide middelen		1.237		1.142		1.086		2.602		2.837		235
Totaal vlottende activa		7.995		5.397		6.725		16.814		10.439		19.274
Totaal activa		20.603		23.411		30.571		49.219		30.971		39.524

 

Bovenstaande tabel geeft de activa van de laatste vijf seizoenen weer [17-21]. De balans is opgesteld volgens de specifieke verslaggevingsvoorschriften KNVB GAAP. Toelichtingen op bepaalde posten uit de ‘activa’:

·         De post ‘Vergoedingssommen’ betreft het totaal van de vergoedingssommen en handen tekengelden, inclusief bijkomende kosten, van de aangekochte spelers verminderd met de cumulatieve afschrijving. Afschrijving geschiedt lineair ten laste van de winst- en verliesrekening op basis van de looptijd van het contract. Vergoedingssommen dienen volgen KNVB GAAP te worden gewaardeerd tegen historische kostprijs en lineair geamortiseerd [72]. Indien een speler wordt getransfereerd voor 30 juni van enig boekjaar is deze gewaardeerd op de opbrengstwaarde. De te factureren opbrengstwaarde wordt opgenomen onder de vorderingen. De verkopen van spelers Royston Drenthe, Angelos Charisteas en Romeo Castelen in het boekjaar 2007/2008 leveren hoge positieve geldstromen op voor de post ‘Vergoedingssommen’. In het door Feyenoord uitgegeven persbericht (d.d. 17 oktober 2008) staat dat het positieve resultaat vergoedingssommen in het seizoen 2007/2008 behaald is met de transfers van spelers en de uitgifte van certificaten Talenpool I en II [22]. De transferopbrengsten in het boekjaar 2008/2009 betreffen voornamelijk de verkoop van participaties in de Feyenoord Beloften Pool 2009 [23]. Aan het begin van het nieuwe boekjaar (2011/2012) bedraagt de boekwaarde voor vergoedingssommen ad € 5.244 mln. Afschrijvingen op de vergoedingssommen veroorzaakt een sterke daling. Tijdens de zomer van 2010 kon Feyenoord de uitgedunde selectie noodgedwongen alleen met transfervrije spelers en huurlingen aanvullen [66].

·         De post ‘Goodwill’ is de waarde die bij de oprichting van N.V. is toegekend aan de capaciteit van de organisatie waarde toe te voegen aan zowel spelers uit de eigen jeugdopleiding als getransfereerde spelers [24]. In het seizoen 2005/2006 zijn de goodwill ‘Goodwill merknaam FR’ en ‘Goodwill Feyenoord krant’ toegevoegd aan de post ‘Goodwill’ [25].

·         De post ‘Jeugdopleiding Ghana’ is een vorm van goodwill en betreft investeringen in de jeugdopleiding die gedurende lange periode economische voordelen met zich mee zal brengen. Gezien de overeenkomsten die in het kader van de jeugdopleiding in Ghana zijn afgesloten heeft Feyenoord het recht op eerste selectie van talenten verworven. Gebaseerd op het feit dat een langdurige samenwerking is gerealiseerd, geschiedt afschrijving in 20 jaar ten laste van de winst- en verliesrekening [26]. Gedurende het boekjaar 2009/2010 is de jeugdopleiding Ghana verkocht [7]. In het boekjaar 2008/2009 is de jeugdopleiding afgewaardeerd naar directe opbrengstwaarde [27].

·         De huur van het Feyenoord Stadion is niet in de post ‘Bedrijfsgebouwen en terreinen’ opgenomen, want het stadion is niet economisch eigendom bezit van Feyenoord Rotterdam N.V. 

·         Onder de post 'Overige vorderingen' is in het seizoen 2010/2011 een latente belasting vordering opgenomen van € 1 miljoen uit hoofde van compensabele verliezen. Deze vordering heeft een looptijd van korter dan 1 jaar [67]. In het geval een licentiehouder een latente belastingvordering opneemt, dient hiervan de hardheid te worden aangetoond in de toelichting. De licentiecommissie kan de latentie corrigeren [72]. De werkgroep 'Structurele verbetering financiële positie betaaldvoetbalorganisaties' heeft als aanbeveling, dat voorwaardelijke vorderingen niet meer toegestaan is [73]. De toename van de kortlopende vorderingen is verder toe te schrijven de transfer van L. Castaignos.

·         De post ‘Financiële activa’ bevat de deelnemingen van Feyenoord Rotterdam N.V. in het kapitaal van andere ondernemingen als ‘Lening Feyenoord Ghana Ltd.’, 'Clubaandeel Eredivisie C.V.', 'Feyenoord Talent Pool B.V.', 'Premie obligaties Feyenoord Premie Effect' en 'Achtergestelde renteloze lening Eredivisie C.V.'. In het boekjaar 2008/2009 vervalt deelneming in het kapitaal van verbonden onderneming ‘Lening Feyenoord Ghana Ltd.’ [28]. In het afgelopen boekjaar zijn de uitgaven voor deze post flink gestegen, omdat Feyenoord N.V. de rentevergoeding (2% per jaar) en een premie, die afhankelijk is van de internationale prestaties van het eerste elftal van Feyenoord, uitgekeerd heeft. Deze betalingsverplichting vloeit voort uit de deelneming in de onderneming 'Premie obligaties Feyenoord Premie Effect'.

·         Transferresultaten worden verwerkt in het boekjaar waarin de transfer is gerealiseerd. Indien een speler wordt getransfereerd voor 30 juni van enig boekjaar is deze gewaardeerd op de opbrengstwaarde [13]. De te factureren opbrengstwaarden (gegarandeerde vorderingen) of vorderingen anders dan handelsdebiteuren worden opgenomen onder resp. de vorderingsposten ‘Debiteuren’ en ‘Overige vorderingen’. Vorderingen uit hoofde van transfersommen met uitgestelde betaling worden contant gemaakt [29]. De opbrengsten worden in belangrijke mate gefactureerd voordat de dienst wordt geleverd [30].

2.3 Passiva

2.3.1 Inleiding

In economie en bedrijfskunde zijn passiva de bronnen waarmee de onderneming gefinancierd is, het geld dat in de onderneming gestoken is. Het is het vreemd vermogen (schulden of verplichtingen die in de boekhouding van een bedrijf opgenomen worden) plus het eigen vermogen. Passiva omvatten de leningen, voorzieningen voor uitgestelde opbrengsten en uitgaven. Als voorbeeld: de onbetaalde waarde van een hypotheek of geld dat aan leveranciers verschuldigd is, worden als passiva beschouwd.

Het eigen vermogen wordt ook aan de kant van de passiva op de balans gezet, het is immers een schuld aan de eigenaren dan wel de aandeelhouders van de onderneming. De voorzieningen vallen ook onder de passiva. Dit zijn gereserveerde bedragen voor een verwachte verplichting in de toekomst, waarvan de omvang nog niet vaststaat maar wel geschat kan worden (bijvoorbeeld een voorziening voor groot onderhoud aan het bedrijfspand). Op een balans geldt altijd:

activa = passiva = eigen vermogen + schulden

Passiva vormen de credit-zijde (rechterzijde) van de balans. De activa vormen de debetzijde van de balans. De passiva worden gebruikt om de activa te financieren. Daarom zijn de passiva even hoog als de activa [31]. De huidige passiva of vlottende schulden zijn schulden die binnen één jaar betaald zouden moeten worden, terwijl de passiva op lange termijn of langlopende schulden langer lopen. Een belangrijke passiva-post is altijd de crediteuren, de nog niet betaalde leveranciers.

2.3.2 Eigen Vermogen

Het eigen vermogen van een onderneming wordt berekend door de schulden van de activa af te trekken. Het eigen vermogen is voor te stellen als het bedrag dat resteert wanneer alle bezittingen van een onderneming worden verkocht en alle schulden worden afgelost.

Eigen Vermogen = Activa − Schulden

Het eigen vermogen wordt in geval van een vennootschap (besloten vennootschap (bv), naamloze vennootschap (nv) en commanditaire vennootschap (cv) ) opgebouwd door de inleg van aandeelhouders (het bedrag dat bij uitgifte voor een aandeel betaald wordt) en door het inhouden van bedrijfswinsten plus de reserves. Het eigen vermogen wordt aan de rechterkant van de balans onder de passiva genoteerd en is als het ware de schuld van het bedrijf aan zijn eigenaren.

Eigen vermogen neemt af wanneer een onderneming kosten maakt, verlies lijdt of door het uitbetalen van dividenden. Het neemt toe wanneer de onderneming opbrengsten heeft. Ook hebben privétoevoegingen en -onttrekkingen invloed op het eigen vermogen [32].

2.3.3 Vreemd Vermogen

Het vreemd vermogen van een bedrijf wordt opgebouwd uit de verplichtingen of schulden die een bedrijf heeft. Dat houdt dus in dat een bedrijf geld zal moeten betalen voor ontvangen leningen, diensten en/of goederen.

Vreemd vermogen is onderdeel van de passiva en staat dus aan de credit-zijde op de balans.

- Vreemd Vermogen = Passiva – Eigen Vermogen

- Vreemd Vermogen = Kort Vreemd Vermogen + Lang Vreemd Vermogen

Er wordt onderscheid gemaakt naar schulden op de korte termijn (vlottende schulden, binnen één jaar te betalen) en schulden op de lange termijn (langlopende schulden, later dan na 1 jaar te betalen) [33].

Lang Vreemd Vermogen

Lang vreemd vermogen is in de jaarrekening van een onderneming het vreemd vermogen of een schuld waarbij de terugbetalingstermijn langer dan 1 jaar is. Men spreekt ook van schulden op meer dan een jaar. Voorbeelden van het lang vreemd vermogen zijn: hypotheek en onderhandse lening [34].

Kort Vreemd Vermogen

Korte termijn schulden zijn soms niet rentedragend en vallen onder de betalingsafspraken bij leveringen. Uitzondering hierop is de kredietfaciliteit bij een bank. Op het moment dat er van die faciliteit gebruikgemaakt wordt, moet er rente betaald worden. Vaak kan de bank een erg hoge rente aanrekenen omdat de nood aan geld erg groot is. Door een goede planning en budgettering kan deze situatie vermeden worden. De onderhandelingspositie van een bedrijf verstevigt immers naargelang er meer tijd zit tussen de datum van aanvraag en de datum waarop het geld effectief nodig is [33].

Vlottende Schulden of Kortlopende Schulden of Kort vreemd vermogen zijn termen uit de financiële administratie. Er worden mee aangeduid de betalingsverplichtingen die een bedrijf (persoon / juridisch rechtspersoon) op de korte termijn, dat wil zeggen binnen één jaar, moet voldoen. Korte-termijnschulden zijn vaak niet rentedragend en vallen onder de betalingsafspraken bij leveringen. Voorbeelden van dergelijke korte-termijnschulden (handelsschulden aan leveranciers, overige crediteuren (de nog niet betaalde leveranciers), nog te betalen kosten, nog te betalen belastingen) [35]

2.3.4 Passivabalans

Onderstaande tabel geeft de activa van de laatste zes seizoenen weer [36-40]. De balans is opgesteld volgens de specifieke verslaggevingvoorschriften KNVB GAAP. Indien blijkt dat een club bij werknemers, CFK, belastingdienst, collega-bvo of KNVB een onbetwiste betalingsachterstand heeft langer dan drie maanden wordt de financiële positie van de club direct ingedeeld in categorie I, ongeacht het aantal punten dat op de overige kernvariabelen is behaald. Deze regeling is eind 2008 unaniem aangenomen door de bvo’s en per 1 januari 2010 van kracht geworden [74]. Toelichtingen op bepaalde posten uit de ‘activa’:

·         Aan eind van het boekjaar 2009/2010 is het geplaatste en gestorte aandelenkapitaal, post ‘Gestort kapitaal’, groot € 49.900, bestaande uit 4.910 gewone aandelen, 9 prioriteitsaandelen, 44.980 preferente aandelen en 1 bijzonder aandeel elk nominaal € 1.

·         Additionele kapitaal stortingen zijn in de seizoenen 2007/2008 en 2009/2010 toegevoegd aan de post ‘Agioreserve’, de financiële reserve van Feyenoord Rotterdam N.V. De agioreserve is een term uit de beleggingswereld. Het beschrijft de financiële reserve van een Naamloze vennootschap of Besloten Vennootschap die ontstaat door emissie van aandelen boven de nominale waarde [42]. De storting op de in het boekjaar 2010/2011 uitgegeven aandelen vond plaats door omzetting van leningen voor een bedrag van € 11,625 miljoen en voor een bedrag van € 8,475 miljoen in geld [68].

·         De post ‘Verliessaldo’ geeft de momentopname van het saldo verrekenbare verliezen en belastbare winsten uit voorgaande jaren weer. De afgelopen twee seizoenen heeft Feyenoord Rotterdam N.V. enorme verliezen geleden, waardoor het verliessaldo explosief is gestegen.

 

De directie stelt voor het resultaat over het boekjaar 2009/2010 toe te voegen aan het verliessaldo. Vooruitlopend op het besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders is dit voorstel reeds in de jaarrekening verwerkt [43]. De directie stelt voor het resultaat over het boekjaar 2010/2011 toe te voegen aan het verliessaldo. Vooruitlopend op het besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders is dit voorstel reeds in de jaarrekening verwerkt [69].

·         Voorzieningen worden gevormd voor in recht afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten [44]. Feyenoord Rotterdam heeft de post ‘Voorzieningen’ o.m. gebruikt voor toekomstige naheffingsaanslagen van de belastingdienst (2006/2007), reorganisatiekosten (2008/2009, 2010/2011) en verlieslatende contracten (2007/2008, 2010/2011) [45-48; 70]. In het boekjaar 2010/2011 bedragen reorganisatiekosten en verlieslatende contracten resp. € 375.00 en € 829.000.

·         Feyenoord Rotterdam N.V. heeft een kredietfaciliteit, post ‘Kredietinstellingen’, bij langlopende schulden. Het betreft een lening groot € 1.134 miljoen welke op 31 december 2009 in haar geheel zal worden afgelost. De rente bedraagt 2% per jaar in geld en 3,5% in toegangskaarten (welke onderdeel is van de sponsorovereenkomst), de betaling vindt achteraf plaats [49]. Herfinanciering van deze lening zorgt ervoor dat deze lening vanaf het boekjaar 2007/2008 niet meer in de post ‘Kredietinstellingen’ bij langlopende schulden terug te vinden is. 

·         De post ‘Overige schulden’, die onder lang lopende schulden valt bevat leningen tegen afgesproken rentepercentages, die tussen de vijf en zes procent liggen. De aflossingsverplichting van deze leningen is opgenomen onder de kortlopende schulden, post ‘Leningen’. Globale gegevens m.b.t. langlopende leningen zijn uit de jaarverslagen of persberichten te achterhalen.

 

Vanaf het boekjaar 2008/2009 heeft Feyenoord Rotterdam N.V. extra leningen afgesloten om de operationele bedrijfsactiviteiten en vergoedingssommen aan spelerstransfer (Sekou Cissé en Dani Fernandez) te financieren. Voor de financieringen van spelerstransfers heeft Feyenoord Rotterdam N.V. een tweetal leningen afgesloten voor een bedrag van € 4,975 miljoen. De ontvangen bedragen uit het Feyenoord Investeringsfonds 2008 heeft € 11,631 miljoen opgeleverd en is door Feyenoord Rotterdam N.V. aangetrokken als lang vreemd vermogen [50]. Vanaf het seizoen 2007/2008 bedraagt de aflossingsverplichting van deze leningen minstens € 500.000 en is opgenomen onder de kortlopende schulden [51]. Het verschuldigde rentepercentage hierover is 5%, de looptijd is afhankelijk van het moment van transfer of beëindiging dienstverband van een in het fonds opgenomen speler [50]. In het afgelopen boekjaar 2010/2011 is de post 'Overige schulden' drastisch gedaald door een omzetting van leningen voor een bedrag van € 11,625 miljoen in de uitgifte van aandelen [68].

·         Lening houdt in dat iemand een goed aan een ander ter beschikking stelt, zonder dat daarvoor een vergoeding verschuldigd is. Is er wel een vergoeding verschuldigd, dan spreekt men van huur. Meestal is een lening voor korte duur en zijn de lener en de uitlener bekenden van elkaar [52]. De post ‘Leningen’ kan bestaan uit onderhandse leningen, overbruggingsleningen of kortlopende deel van een lening bestaan. Dit soort leningen worden op korte termijn afgelost en fluctueert per boekjaar. Van de langlopende leningen dient in seizoen 2011/2012 € 7,4 miljoen te worden afgelost [71].

·         Feyenoord Rotterdam N.V. heeft in het afgelopen boekjaar een faciliteit bij de Fortis Bank Nederland N.V. van € 8,9 miljoen, deze faciliteit, post ‘Kredietinstellingen’ bij kortlopende schulden, staat ter beschikking tot wederopzegging. Als zekerheden zijn verpand de inkomsten uit hoofde van de hoofdsponsorovereenkomst met ASR Nederland N.V. en de inkomsten uit verkoop tv-rechten van Eredivisie C.V. [16]. Bovendien zijn de afspraken met financiers en kredietinstellingen zodanig gemaakt dat, onder voorbehoud van onvoorziene omstandigheden, de liquiditeit het komende jaar is gewaarborgd. Een onderdeel van deze afspraken is de op 3 oktober 2011 nieuw afgesloten kredietovereenkomst met de ABN AMRO voor een kredietfaciliteit van € 4 miljoen [65]. Feyenoord heeft deze faciliteit in het boekjaar 2007/2008 verruimd van € 5 miljoen naar € 8,9 miljoen [53]. Tot en met het boekjaar 2005/2006 heeft Feyenoord Rotterdam N.V. een faciliteit bij de Lloyds TSB Bank van € 1,6 miljoen. Als zekerheden zijn de inkomsten verpand uit hoofde van overeenkomsten inzake business units [54].

·         De post ‘Crediteuren’ betreft de nog niet betaalde leveranciers. In de door Feyenoord Rotterdam N.V. uitgegeven jaarverslagen of uitgegeven persberichten zijn gedetailleerde gegevens van de nog niet betaalde leveranciers niet beschreven. In het jaarverslag van de Amsterdamse voetbalclub is deze post opgesplitst in ‘Crediteuren inzake vergoedingssommen’ en ‘Overige crediteuren’ [55].

·         De post ‘Belastingen en premies sociale verzekeringen’ bevat de verschuldigde belasting en premies sociale verzekeringen. Onder belasting wordt verstaan een algemene, verplichte betaling aan de overheid door een rechtssubject, waartegenover geen individuele prestatie van die overheid aan dat rechtssubject staat. Belastingen worden geheven op grond van een wet (het zogenoemde legaliteitsbeginsel, neergelegd in artikel 104 Grondwet) [56]. Sociale premies zijn premies die geheven worden in verband met sociale verzekeringen (ook wel genoemd publiekrechtelijke verzekeringen), dat wil zeggen verzekeringen die voor de verzekerden in beginsel een wettelijk verplicht karakter hebben en van rechtswege gelden (de verzekerde hoeft geen verzekering af te sluiten om verzekerd te zijn) [57].

 

Terugbetaling van de overeengekomen schikking met de Belastingdienst voor de naheffing niet betaalde loonheffingen over spelerstransfers in de periode 1996-1999 ziet er als volgt uit.

-          In het boekjaar 2009/2010 is het resterende bedrag van € 1,468 miljoen opgenomen in de post ‘Belastingen en premies sociale verzekeringen’. In september 2010 is het resterende bedrag aan de Belastingdienst betaald [58]. De afname van de schuld inzake belastingen en premies sociale verzekeringen in het afgelopen boekjaar verbetert het werkkapitaal [71].

-          In het boekjaar 2008/2009 is het resterende bedrag opgenomen in de post ‘Belastingen en premies sociale verzekeringen’. Een bedrag van € 1,2 miljoen heeft een looptijd langer dan een jaar [59].

-          In het boekjaar 2007/2008 is het volledige bedrag van € 5,1 miljoen inzake de schikking met de Belastingdienst exclusief rente. Een bedrag van € 3,5 miljoen heeft een looptijd langer dan een jaar [60].

·         Feyenoord heeft een aantal pensioenregelingen. Deze betreffen zogenaamde toegezegde bijdrageregelingen en zijn opgenomen in de post ‘Schuld inzake pensioenen’. Voor toegezegde-bijdrageregelingen worden de premies op verplichte, contractuele of vrijwillige basis betaald aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies zijn er geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen [61].

 

In beginsel vallen alle Nederlandse spelers verplicht onder de pensioenregeling van de Stichting Contractspelersfonds KNVB (CFK). Deze pensioenregeling is een toegezegde bijdrageregeling. De pensioenen van de trainers en coaches zijn door middel van een collectieve regeling verplicht ondergebracht bij de Stichting Pensioenfonds voor Voetbaloefenmeesters. Deze pensioenregeling betreft gedeeltelijk een toegezegde bijdrageregeling en gedeeltelijk een toegezegd pensioenregeling. Het pensioenfonds stelt geen informatie beschikbaar om de regeling administratief te verwerken als een toegezegd pensioenregeling, derhalve is de regeling administratief verwerkt alsof het een toegezegde bijdrageregeling betreft [62].

·         De post ‘Overige schulden’ , kortlopende schulden, betreft nog te betalen kosten. Onder de overige schulden zijn bedragen aan nog te betalen kosten opgenomen welke als langlopend dienen te worden beschouwd [63]. In het jaarverslag van de Amsterdamse voetbalclub is bestaat deze post uit onder andere te betalen huisvestingskosten inzake stadion, te betalen transferkosten, te betalen pensioenpremies, alsmede betalingsverplichtingen aan spelers, verlieslatende contracten (verhuur van spelers) en overig personeel [64].

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000
Passiva
Eigen vermogen
Gestort kapitaal (VvF; SSF; BSF)	77		50		47		47		45		45
Agioreserve	33.071		12.998		10.001		10.001		8.103		8.103
Verliessaldo	-54.205		-47.870		-33.323		-16.471		-19.781		-20.486
		-21.057		-34.822		-23.275		-6.423		-11.633		-12.338
Voorzieningen		1.204		-		716		309		2.000		981
Vreemd vermogen
Langlopende schulden (> 1jaar)
Kredietinstellingen	-		-		-		-		1.134		1.134
Overige schulden	4.323		16.606		9.400		6.300		4.125		7.440
		4.323		16.606		9.400		6.300		5.259		8.574
Kortlopende schulden (< 1jaar)
Leningen	7.441		2.750		976		500		4.450		6.000
Kredietinstellingen	3.402		5.207		4.539		8.249		4.761		7.473
Crediteuren	5.012		4.061		5.082		8.873		3.114		8.008
Belastingen en premies sociale verzekeringen	1.869		5.826		6.938		8.751		3.399		4.589
Schuld inzake pensioenen	91		701		441		383		353		248
Overige schulden	3.608		8.268		8.624		13.506		6.506		8.565
		21.423		26.813		26.600		40.262		22.583		34.883
Overlopende passiva		14.710		14.814		17.130		8.771		12.762		7.424
(Vooruitontvangen bedragen)
Totaal passiva		20.603		23.411		30.571		49.219		30.971		39.524

2.3.4 Leningen

Het totaal bedrag van de lang- en kortlopende leningen is uit de passivabalans af te leiden. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de lang- en kortlopende leningen over de laatste zes seizoenen weer.

·         Het totaal bedrag van de lang- en kortlopende leningen is €13,9 miljoen in het seizoen 2005/2006, een stijging ten opzichte van het voorgaande seizoen met € 4,2 miljoen. De directie heeft additionele financiering aangetrokken. Een investeerder heeft voor € 3 miljoen aan kortlopend krediet verstrekt, waarvan de aflossing uiterlijk 15 september 2006 plaats gevonden moet hebben conform de afspraken tussen Feyenoord en de kredietverstrekker [78]. Een bedrag van €6,0 miljoen is in het seizoen 2006/2007 afgelost [77]. De post ’Overige schulden’ bevat de lening ‘Feyenoord Ghana Ltd’ en een overige leningdeel tegen rentepercentages van resp. 12 en 9 %. Aflossing van het overige leningdeel zal conform de afspraken uiterlijk 31 juli 2008 plaats moeten vinden [78].

·         Het totaal bedrag van de lang- en kortlopende leningen is €9,1 miljoen in het seizoen 2006/2007, een stijging ten opzichte van het voorgaande seizoen met € 4,2 miljoen.

·         Het totaal bedrag van de lang- en kortlopende leningen is €6,8 miljoen in het seizoen 2007/2008, een daling ten opzichte van het voorgaande seizoen met € 2,9 miljoen. Met betrekking tot de niet betaalde loonbelasting over spelerstransfers in de periode 1995-1998 is een schikking getroffen met de Belastingdienst. Het totaal overeengekomen bedrag aan verschuldigde belastingen en boetes bedraagt € 5,1 miljoen (exclusief rente). In het seizoen 2006-2007 was in de jaarrekening hiervoor al een voorziening getroffen van  2 miljoen, het verschil van € 3,1 miljoen is in de resultaten rekening van dit jaar verantwoord. De totale schuld van € 5,1 miljoen is opgenomen onder kortlopende schulden [76]. De Lening ‘Feyenoord Ghana Ltd’ bedraagt € 1,2 miljoen en is terug te vinden in de post ‘Financiële baten en lasten’ op Winst- en verliesrekening. De overige achtergestelde leningen zijn vermeld in de posten ‘Clubaandeel Eredivisie C.V.’, ‘Feyenoord Talent Pool B.V.’ en ‘Achtergestelde renteloze lening Eredivisie C.V.’. Het totaalbedrag is €  0,034 miljoen en zijn ook in de categorie ‘Financiële baten en lasten’ geregistreerd.

·         Het totaal bedrag van de lang- en kortlopende leningen is € 10,4 miljoen in het seizoen 2008/2009, een stijging ten opzichte van voorgaande seizoen met € 3,6 miljoen. Tevens zijn hieronder opgenomen de uit hoofde van het Feyenoord Investeringsfonds 2008 ontvangen bedragen voor een bedrag van € 3,875 miljoen [46]. Een onbekende kredietverstrekker heeft een tweetal leningen verstrekt van € 5,525 miljoen, waarvan € 0,525 miljoen in de post ‘Overige leningen’ van de kortlopende schulden. In onderstaande tabel terug te vinden in ‘Aflossing langlopende leningen’.

·         Het totaal bedrag van de lang- en kortlopende leningen is € 19,4 miljoen in het seizoen 2009/2010, een stijging ten opzichte van het voorgaande seizoen met € 9 miljoen. Deze stijging wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de ontvangen gelden in het Feyenoord Investeringsfonds 2008 [75]. Een extern kredietverstrekker heeft een tweetal leningen verstrekt van € 4,975 miljoen, waarvan € 0,550 miljoen in de post ‘Overige leningen’ van de kortlopende schulden voor het volgende seizoen (2010/2011). In onderstaande tabel terug te vinden in ‘Aflossing langlopende leningen’.

·         Het totaal bedrag van de lang- en kortlopende leningen is € 11,8 miljoen in het seizoen 2010/2011, een daling ten opzichte van het voorgaande seizoen met € 7,6 miljoen. Deze daling wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de conversie van ontvangen gelden in het Feyenoord Investeringsfonds 2008 in aandelenkapitaal [71]. Per balansdatum is er een bedrag in het fonds aanwezig van € 3,125 miljoen (30 juni 2010 € 11,631 miljoen). Dit bedrag is opgenomen onder de langlopende schulden. Door conversie in aandelen is in het boekjaar het in het fonds geïnvesteerde vermogen afgenomen met € 8,506 miljoen [79].

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000
Kort- en langlopende leningen
Langlopende schulden (> 1jaar)
Kredietinstellingen	0		0		0		0		1.134		1.134
Overige schulden
-Lening ‘Feyenoord Ghana Ltd’	0		0		0		3.517		3.517		3.517
-Extern Kredietverstrekker	0		4.975		0		0		0		0
-Feyenoord Investeringfonds	3.125		11.631		3.875		0		0		0
-Overige leningen (Onbekend)	1.108		0		5.525		2.783		608		3.923
		4.233		16.606		9.400		6.300		5.259		8.574
Kortlopende schulden (< 1jaar)
Leningen
-Extern kredietverstrekker	0		0		0		0		0		3.000
-Overbruggingslening	0		0		0		0		0		3.000
-Aflossing langlopende leningen	7.441		2.750		525		500		3.923		0
-Overige leningen (Onbekend)	0		0		451		0		527		0
		7.441		2.750		976		500		4.450		6.000
Totaal bedrag		11.674		19.356		10.376		6.800		9.709		14.574

 

2.4 REFERENTIELIJST

1.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Balans_(boekhouden)

2.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Activa

3.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Vaste_activa

4.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Immateri%C3%ABle_activa

5.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Materi%C3%ABle_vaste_activa

6.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Financi%C3%ABle_vaste_activa

7.       PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Grondslagen van waardering activa en passiva en de resultaatbepaling, Consolidatie, p. 23.

8.       PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2008/2009, Jaarrekening Boekjaar 2008/2009, 11 december 2009, Grondslagen van waardering activa en passiva en de resultaatbepaling, Criteria voor consolidatie, p. 23.

9.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlottende_activa

10.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Voorraad

11.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Vordering

12.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Debiteur

13.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Grondslagen van waardering activa en passiva en de resultaatbepaling, Immateriële vaste activa, Vergoedingssommen, p. 24.

14.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Liquide_middelen

15.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Grondslagen van waardering activa en passiva, Liquide middelen, p. 26.

16.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.4.1 Kredietinstellingen, p. 32.

17.   Feyenoord Rotterdam N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2006, Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 24 januari 2007, Geconsolideerde balans per 30 juni 2006 na voorstel resultaatbestemming, p. 5.

18.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2007,Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 12 oktober 2007, Geconsolideerde balans per 30 juni 2007 na voorstel resultaatbestemming, p. 9.

19.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2007/2008, Jaarrekening Boekjaar 2007/2008, 17 oktober 2008, Geconsolideerde balans per 30 juni 2008 (na voorstel resultaatbestemming), p. 7.

20.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2008/2009, Jaarrekening Boekjaar 2008/2009, 11 december 2009, Geconsolideerde balans per 30 juni 2009 (na voorstel resultaatbestemming), p. 18.

21.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Geconsolideerde balans per 30 juni 2010 (na voorstel resultaatbestemming), p. 18.

22.   Feyenoord Rotterdam N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2008, Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 17 oktober 2008, 2008, p. 4.

23.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Verslag van Directie, 16 december 2010, Bedrijfslasten, Resultaat vergoedingssommen, p. 10.

24.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Grondslagen van waardering activa en passiva, Goodwill inbreng N.V., p. 25.

25.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2005/2006, Jaarrekening Boekjaar 2005/2006, 24 januari 2007, 1.1.2 Goodwill, p. 17.

26.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2008/2009, Jaarrekening Boekjaar 2008/2009, 11 december 2009, Grondslagen van waardering activa en passiva en de resultaatbepaling, Jeugdopleiding Ghana, p. 25, 26.

27.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2008/2009, Verslag van Directie, 11 december 2009, Grondslagen van waardering activa en passiva en de resultaatbepaling, 4. Bijzondere waardevermindering, p. 10.

28.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2008/2009, Jaarrekening Boekjaar 2008/2009, 11 december 2009, Toelichting op de enkelvoudige balans, 1.3 Financiële vaste activa, p. 38.

29.   BDO Audit & Assurance B.V., Ajax Jaarverslag 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 27 oktober 2010, Grondslagen voor de waardering van de activa en passiva, Vorderingen, p. 42.

30.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Verslag van Directie, 16 december 2010, Financiële toelichting, Kredietrisico, p. 11.

31.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Passiva

32.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Eigen_vermogen

33.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Vreemd_vermogen

34.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Lang_vreemd_vermogen

35.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlottende_schulden

36.   Feyenoord Rotterdam N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2006, Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 24 januari 2007, Geconsolideerde balans per 30 juni 2006 na voorstel resultaatbestemming, p. 6.

37.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2007, Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 12 oktober 2007, Geconsolideerde balans per 30 juni 2007 na voorstel resultaatbestemming, p. 10.

38.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2007/2008, Jaarrekening Boekjaar 2007/2008, 17 oktober 2008, Geconsolideerde balans per 30 juni 2008 (na voorstel resultaatbestemming), p. 8.

39.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2008/2009, Jaarrekening Boekjaar 2008/2009, 11 december 2009, Geconsolideerde balans per 30 juni 2009 (na voorstel resultaatbestemming), p. 19.

40.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Geconsolideerde balans per 30 juni 2010 (na voorstel resultaatbestemming), p. 19.

41.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.1 Eigen vermogen, p. 31.

42.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Agioreserve

43.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Controleverklaring van de onafhankelijke accountant, Voorstel bestemming resultaat, p. 38.

44.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Grondslagen van waardering activa en passiva en de resultaatbepaling, Voorzieningen, Algemeen, p. 26.

45.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.2 Voorzieningen, p. 32.

46.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2008/2009, Jaarrekening Boekjaar 2008/2009, 11 december 2009, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.2 Voorzieningen, p. 31.

47.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2007/2008, Jaarrekening Boekjaar 2007/2008, 17 oktober 2008, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.2 Voorzieningen, p. 23.

48.   Feyenoord Rotterdam N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2006, Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 24 januari 2007, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.2 Voorzieningen, p. 20.

49.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2007, Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 12 oktober 2007, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.3.1 Schulden aan kredietinstellingen, p. 23.

50.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.3.2 Overige schulden, p. 32.

51.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2007/2008, Jaarrekening Boekjaar 2007/2008, 17 oktober 2008, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.3.2 Overige schulden, p. 23.

52.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Lening

53.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2007/2008, Jaarrekening Boekjaar 2007/2008, 17 oktober 2008, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.4.1 Kredietinstellingen, p. 24.

54.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2005/2006, Jaarrekening Boekjaar 2005/2006, 24 januari 2007, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.4.2 Kredietinstellingen, p. 21.

55.   BDO Audit & Assurance B.V., Ajax Jaarverslag 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 27 oktober 2010, Toelichting op de geconsolideerde balans, Crediteuren (17), p. 56.

56.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Belasting_(fiscaal)

57.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Sociale_premies

58.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.4.2 Belastingen en premies sociale verzekeringen, p. 32.

59.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2008/2009, Jaarrekening Boekjaar 2008/2009, 11 december 2009, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.4.2 Belastingen en premies sociale verzekeringen, p. 32.

60.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2007/2008, Jaarrekening Boekjaar 2007/2008, 17 oktober 2008, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.4.2 Belastingen en premies sociale verzekeringen, p. 24.

61.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Grondslagen van resultaatbepaling, Pensioenen, p. 27.

62.   BDO Audit & Assurance B.V., Ajax Jaarverslag 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 27 oktober 2010, Grondslagen voor de bepaling van het resultaat, Lonen, salarissen en sociale lasten, p. 44.

63.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.4.3 Overige schulden, p. 32.

64.   BDO Audit & Assurance B.V., Ajax Jaarverslag 2010/2011, Jaarrekening Boekjaar 2010/2011, 28 oktober 2011, Toelichting op de geconsolideerde balans, Overige schulden (19), p. 58.

65.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.,  Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Jaarrekening Boekjaar 2010/2011, 15 november 2011, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.4.1 Kredietinstellingen, p. 30.

66.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans,  Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Verslag van Directie, 15 november 2011, Mutaties A-selectie, p. 13.

67.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Jaarrekening Boekjaar 2010/2011, 15 november 2011, Toelichting op de geconsolideerde balans, 1.4.1 Overige vorderingen, p. 28.

68.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.,  Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Jaarrekening Boekjaar 2010/2011, 15 november 2011, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.1 Eigen vermogen, p. 29.

69.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.,  Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Jaarrekening Boekjaar 2010/2011, 15 november 2011, Controleverklaring van de onafhankelijke accountant, Voorstel bestemming resultaat, p. 37.

70.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.,  Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Jaarrekening Boekjaar 2010/2011, 15 november 2011, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.2 Voorzieningen, p. 30.

71.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans,  Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Verslag van Directie, 15 november 2011, Financiële toelichting, p. 9.

72.   K. Borst en E. Elzinga, De betaaldvoetbalsector wil een stevige accountant!,  AccountancyNieuws, 18 juni 2010.

73.   KNVB Rapport, Werkgroep Structurele verbetering financiële positie betaaldvoetbalorganisaties, 26 april 2011, 1.2 Ontwikkelingen, Personeelskosten, p. 10-12.

74.   KNVB Rapport, Werkgroep Structurele verbetering financiële positie betaaldvoetbalorganisaties, 26 april 2011, 2.1 Toelichting financiële regels, p. 16-17.

75.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Verslag van Directie, 16 december 2010, Bedrijfslasten, Financiële toelichting, p. 9.

76.   Feyenoord Rotterdam N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2008, Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 17 oktober 2008, 2008, p. 5.

77.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2005/2006,Jaarverslag directie, 24 januari 2007, Financiële positie, p. 3.

78.   Feyenoord Rotterdam N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2006, Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 24 januari 2007, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.3.2 Overige Schulden, p. 20-21.

79.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.,  Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Jaarrekening Boekjaar 2010/2011, 15 november 2011, Grondslagen van waardering activa en passiva en de resultaatbepaling, Feyenoord Investeringsfonds 2008, p. 23.