Feyenoord Jaarverslagen 2006-2011: H5 Financiële verslaggeving

H5 Financiële verslaggeving

5.1 Inleiding

De financiële analyse van de jaarrekening vindt meestal plaats aan de hand van ratio-analyse. Ratio's zijn verhoudingsgetallen met behulp waarvan men zich een kwantitatief beeld kan vormen over een aantal aspecten van de financiële status van een onderneming. Een andere benaming voor ratio's is kengetallen [1]. De belangrijkste kengetallen voor een betaald voetbalorganisatie (BVO): liquiditeitsratio & solvabiliteitsratio. Financiële problemen bij een BVO komen op korte termijn tot uiting in liquiditeitskrapte en een daaruit voortvloeiende betalingsonmacht. Op lange termijn ligt er vooral een relatie met solvabiliteit. Situaties waarin BVO's acteren met een negatief eigen vermogen van (enkele malen) de jaaromzet zijn een duidelijke indicator voor toekomstige pregnante financiële problemen [15].

De werkgroep 'Structurele verbetering financiële positie betaaldvoetbalorganisaties' heeft voor de evaluatie van FRS-licentiesysteem in 2010 gekozen voor een benadering en onderzoeksopdracht die zien op structurele verbetering van de financiële positie van bvo’s, te bereiken langs drie pijlers, te bezien in onderlinge samenhang. De pijlers zijn: financiële regels, toezicht en governance. De werkgroep heeft zich ten doel gesteld te komen met aanbevelingen die op (korte) termijn kunnen worden ingevoerd, praktisch uitvoerbaar en controleerbaar zijn. Daarnaast komt de werkgroep met enkele aanbevelingen waarvan het draagvlak, de juridische houdbaarheid en uitvoerbaarheid in de vervolgfase nader moeten worden bekeken.

Dit hoofdstuk behandelt de belangrijkste financiële kengetallen (liquiditeitsratio, netto werkkapitaal ratio, solvabiliteitsratio, negatief eigen vermogen ratio en personeelskostenratio, die opgenomen zijn in het Financial Rating System (FRS) van de KNVB. Deze kengetallen zijn in FRS systeem aangeduid als parameters en zijn na publicatie van het jaarverslag vrij snel te bepalen. De evaluatie van de kengetallen zijn beschreven in het rapport Werkgroep Structurele verbetering financiële positie betaaldvoetbalorganisaties en deels opgenomen in dit hoofdstuk. Het rapport beveelt een aanscherping van het licentiesysteem aan.

5.2 FRS parameter 1: ‘Verandering balanspost liquide middelen’

5.2.1 Liquiditeitsratio

Quick ratio, is een kengetal om de financiële toestand en specifiek de liquiditeit van een bedrijf te meten. Het geeft de mate aan waarin de verschaffers van het kort vreemd vermogen uit de vlottende activa kunnen worden betaald. Hier worden alleen de voorraden, in tegenstelling tot de current ratio, niet meegerekend. Deze kunnen vaak niet in zijn geheel verkocht worden, omdat daarmee de continuïteit van de onderneming in gevaar komt. Bovendien zal verlies van waarde bij gedwongen verkoop van de voorraden niet uit te sluiten zijn [1]. De voorraad handelsgoederen van Feyenoord Rotterdam N.V. kan betrekking hebben op de merchandisingactiviteiten. Deze activiteiten zijn niet uit de jaarverslagen af te leiden. De quick ratio wordt met de volgende formule berekend:

·        Quick ratio = [courante activa – Voorraden] / kort vreemd vermogen

·        Courante activa = vlottende activa - vorderingen > 1jaar

Velen denken dat men het vlottend activa gebruikt om de quick ratio te bereken, maar dit is niet waar. Men gebruikt het courante activa. Een gezonde waarde moet minimaal 1 zijn. Wel moet er rekening gehouden worden met de betalingstermijnen. Als die van debiteuren langer is dan crediteuren kan men bij een waarde van 1 toch in gevaar komen [1]. Deze betalingstermijnen zijn niet uit de jaarverslagen af te leiden.

5.2.2 Verslaggeving ‘Verandering balans post liquide middelen’

Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van de quick ratio’s over de afgelopen zes voetbalseizoenen weer. Aanname is dat de vorderingen, die langer dan een jaar uit staan, buiten beschouwing gelaten worden. Voor de berekening van het kengetal Quick Ratio is gebruik gemaakt van de gegevens uit de activa- en passivabalansen uit secties 2.2 en 2.3. In de jaarverslagen is niet te achterhalen of de te vorderen transfervergoedingssommen over meerdere jaren beslaat. De post ‘Overige schulden’ is niet opgenomen in kort vreemd vermogen. Onder de overige schulden (kort vreemd vermogen) zijn bedragen aan nog te betalen kosten opgenomen welke als langlopend dienen te worden beschouwd [2]. In formule vorm, toegepast op Feyenoord Rotterdam N.V.:

·        Quick ratio = [vlottende activa – Voorraden] / (kort vreemd vermogen – overige schulden)

De quick ratio is een maatstaf voor de beoordeling van de liquiditeitspositie van de onderneming. Zolang de vlottende activa voldoende omvang hebben om aan alle kortlopende verplichtingen te voldoen, is de onderneming voldoende liquide.

Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van de liquide middelen over de afgelopen zes voetbalseizoenen weer. Toelichting op de liquiditeit van de onderneming over de laatste zes seizoenen:

·        In het voetbalseizoen 2008/2009 is het kengetal quick ratio van Feyenoord Rotterdam N.V. drastisch gedaald m.a.g. dat de voetbal club op termijn niet meer aan alle kortlopende verplichtingen kan voldoen. De verslechtering van de quick ratio wordt vooral veroorzaakt het negatieve resultaat over het boekjaar.

·        Na het vertrek van voorzitter Jorien van den Herik (11-12-2006) heeft de voetbalclub een ongezonde financiële bedrijfshuishouding gevoerd en de continuïteit van de onderneming in gevaar gebracht. Quick ratio daalt van 0,55 naar 0,25 in 3 voetbalseizoenen.

·         Van de langlopende leningen dient in seizoen 2011/2012 € 7,4 miljoen te worden afgelost. Deze aflossing wordt in het jaarverslag 2010/2011 gepresenteerd onder de kortlopende schulden [11]. Verwachting is dat de quick ratio verder zal stijgen na aflossing van de lening ter waarde van € 7,4 miljoen.

·        Feyenoord N.V. heeft afspraken met financiers en kredietinstellingen gemaakt zodat, onder voorbehoud van onvoorziene omstandigheden, de liquiditeit het komende jaar gewaarborgd is. Een onderdeel van deze afspraken is de op 3 oktober 2011 nieuw afgesloten kredietovereenkomst met de ABN AMRO voor een kredietfaciliteit van € 4 miljoen [12].

·        In de tabel is de verandering van het kental quickratio over de laatste zes seizoenen opgenomen. In het afgelopen voetbalseizoen is er een sterke verandering opgetreden. De liquiditeitspositie van de voetbalclub blijft zorgwekkend, omdat het kental ruim onder de waarde van 1 ligt. In het seizoen 2010/2011 stijgt de quick ratio van 0,20 naar 0,37 en de club heeft meer financiële ruimte om aan de kortlopende verplichtingen te voldoen. Een deel van de langlopende schulden is omgezet in kortlopende schulden. 

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000
FRS variabele 1
Vlottende Activa	7.995		5.397		6.725		16.814		10.439		19.274
Vorderingen (> 1 jaar)	0		0		0		0		0		0
Courante activa		7.995		5.397		6.725		16.814		10.439		19.274
Kortlopende schulden (< 1jaar)	21.423		26.813		26.600		40.262		22.583		34.883
Kort vreemd vermogen		21.423		26.813		26.600		40.262		22.583		34.883
Quick ratio	37,3		20,1		25,3		41,8		46,2		55,3
Quick ratio (verandering)	85,4		-20,4		-39,5		-9,7		-16,3		-1,0

5.3 FRS parameter 3: ‘Werkkapitaal’

5.3.1 Netto werkkapitaal

Werkkapitaal (ook wel netto werkkapitaal of nettobedrijfskapitaal) is het verschil tussen de vlottende activa (voorraden, debiteuren, liquide middelen) op de balans van een onderneming en de vlottende passiva (crediteuren en overige kortlopende schulden). Bruto werkkapitaal is de omvang van de vlottende activa.

·         Bruto werkkapitaal = vlottende activa

·         Netto werkkapitaal = (eigen vermogen + voorzieningen + lang vreemd vermogen) - vaste activa

Deze benadering evalueert de liquiditeit van de onderneming op basis van de financieringswijze van de vaste activa. Een positieve waarde van het netto werkkapitaal betekent dat er meer eigen vermogen en lang vreemd vermogen is aangetrokken dan dat er nodig is om de vaste activa te financieren. Dit geeft een solide beeld weer van de huidige situatie van de onderneming. Het verlenen van kredieten door de bank wordt vaak afhankelijk gesteld van het in de onderneming aanwezige netto werkkapitaal [19].

Het (netto-)werkkapitaal is een kengetal voor de liquiditeit. Het is het verschil tussen vlottende activa en vlottende passiva. Het werkkapitaal geeft een indicatie van de hoeveelheid middelen die het bedrijf op korte termijn beschikbaar heeft om, ook als alle kortlopende schulden worden afgelost, de nodige uitgaven te doen om het bedrijf draaiende te houden. Als vuistregel geldt dat een bedrijf op dit punt gezond is als het netto-werkkapitaal positief is. Het netto werkkapitaal is dat deel van de vlottende activa dat met lang vreemd vermogen en/of eigen vermogen is gefinancierd. In formule:

·        netto-werkkapitaalratio = [netto-werkkapitaal / totaal vermogen (=totaal activa)]

5.3.2 Verslaggeving ‘Netto werkkapitaal’

Feyenoord Rotterdam N.V. hanteert de tweede benadering en kiest ervoor het werkkapitaal zo klein mogelijk te houden. Voor de liquiditeit van een onderneming is een relatief groot netto-werkkapitaal gunstig, omdat de op korte termijn te betalen verplichtingen zeker voldaan kunnen worden. Voor de rentabiliteit van een onderneming is een relatief klein werkkapitaal gunstig, omdat de kosten van het lang vreemd vermogen in de regel duurder zijn dan die van kort vreemd vermogen).

Aan het eind van het seizoen 2008/2009 heeft de licentiecommissie Feyenoord Rotterdam N.V. teruggezet naar categorie 1. Sindsdien werkt de voetbalclub aan meerjarenplan om de financiële huishouding in orde te maken en daalt het netto werkkapitaal van € -37 mln. naar €  -28 mln. in het seizoen 2010/2011. Dit betekent dat er meer eigen vermogen en lang vreemd vermogen aangetrokken is om de vaste activa te financieren en de behoefte voor het aantrekken van meer eigen vermogen en lang vreemd vermogen neemt af.

Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van het netto werkkapitaal over de afgelopen zes voetbalseizoenen weer.

·         Het netto werkkapitaal is sinds het seizoen 2006/2007 sterk opgelopen van € -25 mln. naar -37 mln. in het seizoen 2008/2009. De verslechtering van het werkkapitaal wordt veroorzaakt door aangegane transferverplichtingen van € 7,3 miljoen en de naheffing loonbelasting inzake spelerstransfers over de periode 1996 -1999 voor een totaal bedrag aan belastingen en boetes van € 5,1 miljoen [20].

·         Het werkkapitaal is in het verslagjaar 2009/2010 licht verbeterd van negatief € 37 miljoen naar negatief € 36,2 miljoen. De verbetering van het werkkapitaal wordt vooral veroorzaakt door de afname van de overlopende passiva [21].

·         Het werkkapitaal is in het verslagjaar 2010/2011 verbeterd van negatief € 36,2 miljoen naar negatief € 28,1 miljoen. De verbetering van het werkkapitaal wordt vooral veroorzaakt door de afname van de schuld inzake belastingen en premies sociale verzekeringen en de toename van de kortlopende vorderingen als gevolg van de transfer van L. Castaignos [11].

·         In de onderstaande tabel is de verandering van het kental Werkkapitaalratio over de laatste zes seizoenen opgenomen. In het afgelopen voetbalseizoen is er een sterke verbetering opgetreden. Wanneer in de loop van de tijd de netto-werkkapitaalratio toeneemt, wijst dit op een verbetering van de liquiditeit. Feyenoord is nu meer in staat om te voldoen aan kortlopende verplichtingen.

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000
FRS variabele 3a
Eigen vermogen	-21.057		-34.822		-23.275		-6.423		-11.633		-12.338
Voorzieningen	1.204		0		716		309		2.000		981
Langlopende schulden (> 1jaar)	4.323		16.606		9.400		6.300		5.259		8.574
Totaal vaste activa	-12.608		-18.014		-23.846		-32.405		-20.532		-20.250
Nettowerkkapitaal		-28.138		-36.230		-37.005		-32.219		-24.906		-23.033
Werkkapitaalratio	-1,37		-1,55		-1,21		-0,65		-0,80		-0,58
Werkkapitaalratio (Verandering)	0,12		-0,28		-0,85		0,19		-0,38		-0,26

 

·         5.3.3 Verslaggeving ‘Bruto werkkapitaal’

Bruto werkkapitaal is de omvang van de vlottende activa. Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van het bruto werkkapitaal over de afgelopen zes voetbalseizoenen weer.

·         Het bruto werkkapitaal is in de seizoenen 2006/2007 en 2008/2009 sterk verslechterd, omdat de uitstaande vorderingen sterk gedaald zijn. Het betreft de opeisbare tegoeden van getransfereerde spelers.

·         Het bruto werkkapitaalratio is het afgelopen seizoen 2010/2011 van € 5,4 miljoen naar € 8,0 miljoen gestegen. Dit is t.o.v. het voorgaande seizoen een sterke verbetering. De verbetering van het werkkapitaal wordt vooral veroorzaakt door de afname van de schuld inzake belastingen en premies sociale verzekeringen en de toename van de kortlopende vorderingen als gevolg van de transfer van L. Castaignos [11].

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000
FRS variabele 3b
Voorraden		557		632		626		472		274		276
Vorderingen
Debiteuren	1.798		1.274		3.565		9.351		3.434		15.726
Overige vorderingen	3.647		1.796		922		2.358		3.216		2.209
Overlopende activa (Vooruitbetaalde bedragen; volgend boekjaar)	756		488		461		1.966		613		763
		6.201		3.558		4.948		13.675		7.263		18.698
Effecten		0		65		65		65		65		65
Liquide middelen		1.237		1.142		1.086		2.602		2.837		235
Totaal vlottende activa		7.995		5.397		6.725		16.814		10.439		19.274
Brutowerkkapitaal		7.995		5.397		6.725		16.814		10.439		19.274
Brutowerkkapitaal (Verandering)	0,48		-0,20		-0,60		0,61		-0,46		0,60

 

5.4   FRS parameter 4: Solvabiliteit

5.4.1 Solvabiliteitsratio

Met solvabiliteit wordt aangegeven in hoeverre een onderneming de financiële verplichtingen (betalingen) aan verschaffers van vreemd vermogen (leningen) kan nakomen met behulp van alle activa (bezittingen van het bedrijf). Aangezien de liquidatiewaarde (verkoopwaarde) van de vaste activa niet bekend is, moet er bij de bepaling van de liquiditeit worden uitgegaan van de boekwaarden van de activa, zoals deze zijn opgenomen in de balans. Anders gezegd: "solvabiliteit" is de verhouding tussen het eigen vermogen en het vreemd vermogen op de balans. Hierbij is dan de vraag aan de orde of de onderneming voldoende eigen vermogen heeft om in geval van liquidatie alle verschaffers van vreemd vermogen hun leningen terug te betalen. Wordt het eigen vermogen te klein, of zelfs negatief doordat er met verlies wordt gewerkt, dan zijn de vermogensverhoudingen verstoord. De solvabiliteit is dan onvoldoende om kredietverschaffers en leveranciers het nodige vertrouwen te geven. Dit betekent dat bij schuldeisers van de onderneming het signaal op rood gaat: zullen zij immers straks hun vorderingen wel kunnen innen [3].

De solvabiliteitsratio wordt berekend als verhouding tussen de verschillende vermogenscomponenten. Het gaat erom inzicht te krijgen in de mate waarin de onderneming in staat is aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. In feite wordt er gekeken naar als in geval van liquidatie de verschaffers van het vreemde vermogen kunnen worden betaald [4]. Omdat het eigen vermogen van Feyenoord Rotterdam N.V. zes seizoenen lang negatief is, wordt de solvabiliteitsratio als volgt berekend.

·        Solvabiliteitsratio = totale activa / vreemd vermogen

De berekeningsmethode van solvabiliteitsratio is het wegen van de activa naar het vreemde vermogen. Hoe hoger de waarde des te solvabeler de onderneming [4].

5.4.2 Verslaggeving ‘Solvabiliteit’

Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van de solvabiliteitsratio’s over de afgelopen zes voetbalseizoenen weer. Toelichting op liquiditeit van de onderneming over de laatste zes seizoenen:

·        Uit de tabel blijkt dat Feyenoord Rotterdam N.V. in het seizoen 2009/2010 op lange termijn niet solvabel is. De voetbalclub kan op een gegeven moment de financiële verplichtingen (betalingen) aan verschaffers van vreemd vermogen (leningen) niet meer nakomen met behulp van alle activa (bezittingen van het bedrijf).

·        De uitstaande vorderingen en ontvangen transfervergoedingssommen zorgen voor een normale solvabiliteitsratio in de boekjaren 2006/2007 en 2007/2008. Ondanks de hoge transfervergoedingssommen is de solvabiliteitsratio is niet ver boven de waarde 1 uitgestegen.

·        In het boekjaar 2005/2006 heeft de directie een zorgwekkende ontwikkeling van de kasstromen in dat seizoen geconstateerd. De directie heeft additionele financiering aangetrokken. Een investeerder heeft voor € 3 miljoen aan kortlopend krediet verstrekt [9], waardoor de solvabiliteitsratio van ongeveer 1 (0,98) naar 0,91 daalt.

·        Een lage solvabiliteitsratio en een negatief eigen vermogen hebben een belemmerende werking op het aantrekken van vreemd vermogen. Onder bepaalde voorwaarden zullen de kredietverstrekkers Feyenoord Rotterdam N.V. leningen verstrekken. Verpanding van spelers behoort tot de mogelijkheden zoals het meedelen in de toekomstige transferopbrengsten van spelers. De ontvangen gelden uit de fondsen Talent Pool I en II, Feyenoord Investeringsfonds 2008 en Beloften Pool 2009 heeft Feyenoord Rotterdam N.V. gebruikt voor het aantrekken van vreemd vermogen en transfervergoedingssommen. Het verschuldigde rentepercentage ligt rond 5% en de looptijd is afhankelijk van het moment van transfer of beëindiging dienstverband van een in het fonds opgenomen speler [5- 8]. Dit verklaart de dalende solvabiliteitsratio’s in de tabel voor het boekjaar 2008/2009 en 2009/2010.

·        In het seizoen 2010/2011 stijgt de solvabiliteitsratio van 0,54 naar 0,80 vanwege een kapitaalstorting op de in het boekjaar 2010/2011 uitgegeven aandelen. De uitgifte van aandelen heeft plaatsgevonden door omzetting van leningen voor een bedrag van € 11,625 miljoen [13] en voor een bedrag van € 8,475 miljoen in geld. Het eigen vermogen is voor een bedrag van € 20 miljoen gestegen, zodat Feyenoord N.V. voldoende eigen vermogen heeft om in geval van liquidatie alle verschaffers van vreemd vermogen hun leningen terug te betalen. Kredietverstrekkers van vreemd vermogen zijn nu bereid Feyenoord N.V. leningen te verschaffen onder gunstige kredietvoorwaarden.

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000
FRS variabele 4
Vaste Activa	12.608		18.014		23.846		32.405		20.532		20.250
Vlottende Activa	7.995		5.397		6.725		16.814		10.439		19.274
Totaal Activa		20.603		23.411		30.571		49.219		30.971		39.524
Langlopende schulden (> 1jaar)	4.323		16.606		9.400		6.300		5.259		8.574
Kortlopende schulden (< 1jaar)	21.423		26.813		26.600		40.262		22.583		34.883
Totaal Vreemd vermogen		25.746		43.419		36.000		46.562		27.842		43.457
Solvabiliteitsratio	0,80		0,54		0,85		1,06		1,11		0,91

 

5.6   FRS parameter 5: Negatief Eigen Vermogenratio

5.6.1 Negatief eigen vermogen

Voor alle clubs (categorie I, II en III) zal een maximaal negatief eigen vermogen van éénmaal de jaaromzet gaan gelden per 31 december 2014. Dit wordt bereikt door een groter negatief eigen vermogen per die datum als "vangnetbepaling" te doen gelden voor indeling in categorie I, vergelijkbaar met achterstanden bij de belastingdienst [15]. Het negatief eigen vermogen, gedefinieerd als het percentage van de jaaromzet (bruto-omzet) is een belangrijke indicator voor toekomstige financiële problemen van een BVO. Opbrengsten uit spelers (transfergelden en opleidingsvergoedingen) en horeca in en rondom het stadion zijn niet uitgesloten bij de bepaling van bruto-omzet. Voor de berekening van negatie eigen vermogensratio hanteert de werkgroep de volgende berekening:

·        Negatief Eigen Vermogensratio = Negatief Eigen Vermogen / jaaromzet (bruto-omzet)

 

Het negatief eigen vermogensratio mag per 31 december 2014 niet meer dan 1 zijn. Een laag negatief eigen vermogen en een normale solvabiliteitsratio kan kredietverstrekkers doen besluiten Feyenoord Rotterdam N.V. meer vreemd vermogen te verstrekken tegen gunstige voorwaarden. De voetbalclub kan de door VvF gedane kapitaalstortingen en omzettingen van schulden naar aandelen niet zo maar terugbetalen zonder rekening te houden met het negatief eigen vermogensratio, omdat dit kengetal valt onder een vangnetbepaling. Verslechterde negatief eigen vermogensratio kan de licentiecommissie van de KNVB doen besluiten de voetbalclub te plaatsen in categorie 1 met alle gevolgen van dien.

5.6.2 Verslaggeving ‘Negatief eigen vermogen’

Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van de (negatief) eigen vermogenratio over de afgelopen zes voetbalseizoenen weer.

·        Feyenoord Rotterdam N.V. heeft geen omzet m.b.t. Horeca in en rondom het stadion, want de voetbalclub is geen eigenaar van het stadion. De voetbalclub kan geen extra inkomsten genereren dat buiten de post 'Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen en resultaat verkoop spelers' valt. Met deze post zou Feyenoord Rotterdam N.V. het bedrijfsresultaat kunnen opvijzelen. Dit is alleen mogelijk als de voetbalclub eigenaar is van een nieuw stadion met meer capaciteit en faciliteiten.

·        Het negatief eigen vermogensratio is sinds het seizoen 2007/2008 sterk opgelopen van -0,10 tot -0,69 in het seizoen 2009/2010. Uitblijven van kapitaalstortingen en omzettingen van leningen zou het negatieve eigen vermogensratio opgelopen zijn tot -0,95, want het negatief eigen vermogen zou verder stijgen tot € 41.155 mln. tegenover een bruto-omzet van € 43.407 mln.. Dit zou betekenen dat de financiële problemen van Feyenoord Rotterdam N.V. in de toekomst aanhouden.

·        Dankzij de omzettingen van leningen en de kapitaalstortingen van Vrienden van Feyenoord in het seizoen 2010/2011 is het negatieve eigen vermogensratio gedaald naar -0,49. Met deze verbetering voldoet de voetbalclub ruimschoots aan aanbeveling 5 uit paragraaf '2.2 Aanbevelingen financiële regels' uit het rapport van de Werkgroep 'Structurele verbetering financiële positie betaald voetbalorganisaties' [15].

·        Uit het jaarverslag 2010/2011 valt af te leiden dat de kapitaalinjectie van tenminste € 15.000.000,- die was beoogd door Feyenoord en de Vrienden van Feyenoord (VvF) conform de investeringsovereenkomst op 27 oktober 2010, tijdens een buitengewone aandeelhouders vergadering, gerealiseerd is. Daarnaast zijn nadien in het boekjaar 2010/2011 nog twee kapitaalinjecties voor een bedrag van totaal € 5.000.000,- via de VvF gerealiseerd [17]. Het eigen vermogen is gedurende het boekjaar verbeterd van € 34,8 miljoen negatief per 30 juni 2010 naar € 21,1 miljoen negatief per 30 juni 2011. De verbetering van het eigen vermogen is het gevolg van ontvangen kapitaalstortingen van de Vrienden van Feyenoord [11].

·        Op 10 november 2011 is het eigen vermogen van Feyenoord Rotterdam N.V. m.b.v. een kapitaalinjectie door de Vrienden van Feyenoord versterkt met een bedrag van € 2 miljoen. Deze kapitaalinjectie wordt gerealiseerd door omzetting van langlopende leningen in eigen vermogen en additionele kapitaalstortingen [18]. De totale bijdrage van VvF is op 10 november 2011 € 22 miljoen en het negatief  eigen vermogen daalt naar € -19 mln. .

·        Het negatief eigen vermogensratio zal in het komende seizoen sterk dalen naar 0,42 (schatting!), omdat de netto transferopbrengsten (€ 7,4 mln. incl. verkoop van Leroy Fer en Georginio Wijnaldum) voor een stijgende de bruto-omzet (38,163 + 7,400=) € 45,563 mln. zorgt.

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	Ratio		Ratio		Ratio		Ratio		Ratio		Ratio
FRS variabelen 5
Gestort kapitaal  (VvF; SSF; BSF)	77		50		47		47		45		45
Agioreserve	33.071		12.998		10.001		10.001		8.103		8.103
Verliessaldo	-54.205		-47.870		-33.323		-16.471		-19.781		-20.486
(Negatief) Eigen Vermogen		-21.057		-34.822		-23.275		-6.423		-11.633		-12.338
Netto-omzet	38.163		40.587		43.542		42.960		38.200		37.938
Horeca in en rondom het stadion	0		0		0		0		0		0
Vergoedingssommen (Netto transferopbrengsten)	5.244		9.991		14.715		22.070		9.960		8.626
Bruto-omzet		43.407		50.578		58.257		65.030		48.160		46.564
Negatief Eigen Vermogensratio	-0,49		-0,69		-0,40		-0,10		-0,24		-0,26

 

5.7   FRS parameter 6a & 6b: Bruto & Operationele Winstmarge

5.7.1 Bruto Winstmarge

De brutowinstmarge geeft het percentage aan wat van de omzet overblijft nadat het bedrijf de kostprijs verkopen heeft betaald [22].

·        Bruto  winstmarge = (Omzet – Kostprijs Omzet) / jaaromzet (bruto-omzet)

5.7.2 Operationele Winstmarge

De operationele winstmarge geeft het percentage aan dat van de omzet overblijft nadat alle kosten, exclusief belastingen, rentelasten en dividend voor preferente aandelen, zijn afgetrokken. Dit percentage geeft in feite de 'zuivere winst' aan dat op de omzet wordt geboekt [22].

·        Operationele  winstmarge = (Bedrijfsresultaat uit gewone bedrijfsvoering) / bruto-omzet

5.7.3 Verslaggeving ‘Bruto & Operationele Winstmarge’

Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van de bruto & operationele winstmarge over de afgelopen zes voetbalseizoenen weer.

·         Het uiteindelijke bedrijfsresultaat voor rentelasten en transfers is  € 1,1 miljoen negatief in het afgelopen voetbalseizoen 2010/2011. Het uiteindelijke negatieve resultaat wordt vooral veroorzaakt door het vormen van voorzieningen, door reorganisatiekosten en verlieslatende contracten ter grootte van € 1,2 miljoen (zie post ‘Voorzieningen’ op de passivabalans) [21].

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	Ratio		Ratio		Ratio		Ratio		Ratio		Ratio
FRS variabelen  6a & 6b
Netto-omzet	38.163		40.587		43.542		42.960		38.200		37.938
Horeca in en rondom het stadion	0		0		0		0		0		0
Vergoedingssommen (Netto transferopbrengsten)	0		0		0		0		0		0
Bruto-omzet		38.163		40.587		43.542		42.960		38.200		37.938
Kostprijs van de omzet	7.063		6.320		6.246		5.361		3.700		3.726
Lonen, salarissen en sociale lasten	20.520		26.325		28.869		27.085		23.700		26.493
Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa	520		508		669		486		600		571
Overige waardeverminderingen van immateriële en materiële vaste activa	0		0		1.159		0		0		0
Overige bedrijfskosten	11.170		11.422		14.972		17.512		15.800		11.412
Som der bedrijfslasten		39.273		44.575		51.915		50.444		43.800		42.202
Bedrijfsresultaat (Brutowinst)		-1.110		-3.988		-8.373		-7.484		-5.600		-4.264
Afschrijvingen vergoedingssommen	-5.084		-9.271		-10.719		-9.522		-7.200		-8.390
Afschrijvingen goodwill	-500		-500		-500		-500		-500		-500
Resultaat transfers	900		649		3.842		23.441		15.200		17.379
		-4.684		-9.122		-7.377		13.419		7.500		8.489
Bedrijfsresultaat		-5.794		-13.110		-15.750		5.935		1.900		4.225
Brutowinstmarge	-0,03		-0,10		-0,19		-0,17		-0,15		-0,11
Operationele winstmarge	-0,15		-0,32		-0,36		0,14		0,05		0,11

 

5.8   FRS parameter 9: Personeelskostenratio

5.8.1 Personeelskostenratio

De personeelskostenratio, gedefinieerd als het percentage van de netto-omzet dat uitgegeven wordt aan personeelskosten, is een belangrijke indicator voor de (structurele) financiële gezondheid van een club. Voor de berekening van personeelskostenratio hanteert de werkgroep de volgende berekening:

·        Personeelskostenratio = totaal aan personeelskosten van een BVO / netto omzet

Volgens algemeen geaccepteerde normen dat een percentage onder de 60% - 65% veilig is, een percentage daarboven potentieel risicovol is en een percentage boven de 80% structureel financieel ongezond is, wellicht een enkele uitzondering daargelaten. Het licentiesysteem zou situaties waarin een betaald voetbalorganisatie meer dan 80% van zijn netto-omzet uitgeeft aan personeelskosten in ieder geval dienen uit te bannen [14]. Clubs die over meerdere jaren gemiddeld een hogere personeelskostenratio hebben dan 80% worden ingedeeld in categorie I (vangnetbepaling). Dit is een aanbeveling in het rapport van de Werkgroep 'Structurele verbetering financiële positie betaald voetbalorganisaties', waar een betaald voetbalorganisatie in de toekomst rekening moeten houden.

5.8.2 Verslaggeving ‘Personeelskostenratio’

Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van de personeelskostenratio over de afgelopen zes voetbalseizoenen weer.

·        De personeelskostenratio varieert tussen de 0,60 en 0,70 m.b.t. de seizoenen 2005/2006 t/m 2009/2010. Op basis van de aanbevelingen in het rapport van de Werkgroep 'Structurele verbetering financiële positie betaald voetbalorganisaties' zou de voetbalclub in de categorie 2 vallen, wat inhoudt dat een betaald voetbalorganisatie een risicovol financieel huishouden voert.

·        In het seizoen 2010/2011 is de personeelskostenratio sterk gedaald en ligt ruim onder het rekenkundig gemiddelde van de personeelskostenratio's per financiële categorie van het licentiesysteem [14]. Op basis van de aanbevelingen in het rapport van de Werkgroep 'Structurele verbetering financiële positie betaald voetbalorganisaties' zou de voetbalclub in de categorie 3 vallen, wat inhoudt dat een betaald voetbalorganisatie een gezond financieel huishouden voert.

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000
FRS variabele 9
Wedstrijdopbrengsten	9.252		10.423		10.200		12.200		9.600		9.067
Sponsoring en reclame	19.220		20.339		19.500		17.200		15.800		16.108
Mediabaten	3.456		4.524		6.700		6.300		7.200		7.296
Merchandising & Business to Consumer activiteiten	5.159		4.846		5.900		6.500		5.200		5.343
Overige opbrengsten	1.076		455		1.200		700		400		124
Netto omzet		38.163		40.587		43.500		42.900		38.200		37.938
				0
Lonen, salarissen en sociale lasten	20.520		26.325		28.869		27.000		23.700		26.493
Personeelskosten		20.520		26.325		28.869		27.085		23.700		26.493
Personeelskostenratio	0,54		0,65		0,66		0,63		0,62		0,70

5.9   Non-FRS parameter: Stille reserve

5.9.1 Stille reserve

Indien bezittingen meer waard zijn dan de boekwaarde is sprake van een stille reserve, die niet op de balans tot uitdrukking komt. Dit is bij veel ondernemingen het geval. Het omgekeerde komt minder vaak voor. Het uit de accountancy afkomstige begrip voorzichtigheidsbeginsel schrijft voor dat bezittingen die minder waard zijn dan de boekwaarde moeten worden gewaardeerd tegen de (lagere) marktwaarde. Een onderneming mag zich dus niet rijker rekenen dan zij is.

Feyenoord Rotterdam N.V. presenteert alleen de boekwaarde van de spelers in de jaarrekening. De geschatte marktwaarde van de spelers is hoger dan gepresenteerde boekwaarde, hetgeen kan worden aangemerkt als een zogenaamde “stille reserve” [10].

Voor de berekening van stille reserves hanteert Feyenoord Rotterdam N.V. de volgende berekening:

·        Stille reserve = Marktwaarde spelers (schatting) – Vergoedingssommen (Netto transferopbrengsten)

De impact van ontvangen of afgeschreven vergoedingssommen is groot op de activabalans en bepaalt de te varen koers van een betaald voetbalorganisatie. Spelers, waarvan de contracten binnen een voetbalseizoen aflopen, zullen verkocht moeten worden om een vergoedingssom te kunnen ontvangen. De geschatte marktwaarde van de spelers ligt substantieel hoger dan de waarde gepresenteerd in de balans, waardoor Feyenoord Rotterdam N.V. beschikt over een stille reserve. Op de balans is de herwaardering van een speler niet meegenomen. 

5.9.2 Verslaggeving ‘Stille reserve’

Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling van de stille reserves over de afgelopen zes voetbalseizoenen weer.

·        In het door Feyenoord uitgegeven persbericht (d.d. 17 oktober 2008) staat dat het positieve resultaat vergoedingssommen in het seizoen 2007/2008 behaald is met de transfers van spelers en de uitgifte van certificaten Talenpool I en II [8].

·        De transferopbrengsten in het boekjaar 2008/2009 betreffen voornamelijk de verkoop van participaties in de Feyenoord Beloften Pool 2009 [9]. De ontvangen gelden uit de investeringsfondsen verlagen de stille reserves bij niet veranderde marktwaarde van spelers.

·        In het seizoen 2010/2011 is de stille reserve gestegen, omdat de netto transferopbrengsten (vergoedingssommen) sterk gedaald is en de marktwaarde van de spelers licht gedaald is. De transferopbrengsten van Leroy Fer en Georginio Wijnaldum hebben na 30 juni plaatsgevonden en worden volgend boekjaar in de jaarstukken opgenomen. De marktwaarde van deze spelers zijn opgenomen voor de bepaling van de stille reserves.

	2010/2011		2009/2010		2008/2009		2007/2008		2006/2007		2005/2006
	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000	€ * 1.000
Vergoedingssommen (Netto transferopbrengsten)	5.244		9.991		14.715		22.070		9.960		7.898
Stille reserve	27.956		24.709		21.685		17.230		27.640		19.302
Marktwaarde van spelers		33.200		34.700		36.400		39.300		37.600		27.200

5.10 Referentielijst

1.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Quick_ratio

2.       PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.4.3 Overige schulden, p. 32.

3.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Solvabiliteit

4.       http://nl.wikipedia.org/wiki/Solvabiliteitsratio

5.       PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Jaarrekening Boekjaar 2009/2010, 16 december 2010, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.3.2 Overige schulden, p. 32.

6.       H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Verslag van Directie, 16 december 2010, Bedrijfslasten, 6. Resultaat vergoedingssommen, p. 10.

7.       H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2008/2009, Verslag van Directie, 11 december 2009, Bedrijfslasten, 6. Resultaat vergoedingssommen, p. 10.

8.       Feyenoord Rotterdam N.V., JAARCIJFERS FEYENOORD ROTTERDAM NV PER 30 JUNI 2008, Persbericht Feyenoord Rotterdam N.V., 17 oktober 2008, Vergoedingssommen, p. 4.

9.       PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2005/2006, Jaarverslag directie, 24 januari 2007, Financiële positie, p. 3.

10.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2005/2006, Jaarverslag directie, 24 januari 2007, Vooruitzichten, p. 4.

11.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Verslag van Directie, 15 november 2011, Financiële toelichting, p. 9.

12.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans,  Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Verslag van Directie, 15 november 2011, Toekomstperspectief, p. 11/12.

13.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.,  Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Jaarrekening Boekjaar 2010/2011, 15 november 2011, Toelichting op de geconsolideerde balans, 2.1 Eigen vermogen, p. 29.

14.   KNVB Rapport, Werkgroep Structurele verbetering financiële positie betaaldvoetbalorganisaties, 26 april 2011, 1.2 Ontwikkelingen, Personeelskosten, p. 10-12.

15.   KNVB Rapport, Werkgroep Structurele verbetering financiële positie betaaldvoetbalorganisaties, 26 april 2011, 2.2 Aanbevelingen financiële regels, Personeelskosten, p. 17-20.

16.   K. Borst en E. Elzinga, De betaaldvoetbalsector wil een stevige accountant!, AccountancyNieuws, 18 juni 2010Opbrengststromen en interne beheersing, p. 19.

17.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Verslag van Directie, 15 november 2011, 'Kapitaalinjectie door ‘Vrienden van Feyenoord’, p. 7-8.

18.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2010/2011, Controleverklaring van de onafhankelijke account, 15 november 2011, Gebeurtenissen na balansdatum, p. 37.

19.    http://nl.wikipedia.org/wiki/Werkkapitaal

20.   PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2007/2008, Jaarrekening Boekjaar 2007/2008, 17 oktober 2008, Financiële positie, p. 4.

21.   H.M.A. Gudde, A.P.J. Jacobs en M. Koevermans, Jaarverslag Feyenoord Rotterdam N.V. 2009/2010, Verslag van Directie, 16 december 2010, Financiële toelichting, p. 9.

22.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Winstmarge